Obiad jak u mamy. Dlaczego warto jeść tradycyjne potrawy?
Polska kuchnia kojarzona jest z obfitością i niezbyt szczególnymi walorami odżywczymi. Tradycyjne potrawy mogą jednak okazać się korzystne dla naszego zdrowia. Przeczytaj, jakie.
Pieczeń z indyka, kluski śląskie, rosół, chłodnik. Każde z tych dań ma swoje plusy. Spożywać je powinniśmy jednak w zależności od potrzeb naszego organizmu. Oto dietetyczny przewodnik po sarmackiej kuchni.
Potrawy tradycyjne
Gdy rozmawiamy o polskich potrawach tradycyjnych, na myśl przychodzą nam pierogi, kiszona kapusta czy racuchy. Polska kuchnia charakteryzuje się przewagą smaków takich jak słony, umiarkowanie ostry, kwaskowaty czy korzenny. Umiarkowanie ostre potrawy tradycyjne to np. dania z dodatkiem szczypiorku, chrzanu, musztardy czy zamorskiego pieprzu. Kwaskowate są z kolei ogórki kiszone czy kwaśna śmietana. Anyż, kminek czy zamorska gałka muszkatołowa, a także jałowiec odpowiadają za nuty korzenne, pojawiające się na polskich stołach. Polska kuchnia to mieszanka wpływów rozmaitych kultur takich jak kultura wschodnia (tatarsko-tureckie wpływy). rusińska, włoska, francuska, niemiecka czy żydowska.
Polska jest krajem mocno zalesionym. Zajmują one blisko 30% jej powierzchni. Z tego powodu na naszych stołach znaleźć możemy potrawy czerpiące garściami z owoców runa leśnego, tj. grzybów, orzechów czy ziół. Ponadto nasz kraj posiada liczne pola uprawne, co skutkuje mnogością dań opartych na produktach zbożowych. Zaliczyć do nich możemy kluski, pierogi, pieczywo czy kasze. W historii naszego kraju nie mieliśmy do czynienia z sytuacją wyrębywania lasów na dużą skalę, w celu przerobienia terenów im podległych np. na pastwiska. Hodowaliśmy za to świnie, wypasane często w lasach, znajdujących się w okolicach wiosek. Nie można także zapominać o drobiu i zwierzynie upolowanej. Do tej ostatniej zaliczają się króliki, sarny, dziki czy ryby, zazwyczaj słodkowodne. Wykorzystywano także podroby, a nawet krew zwierząt. Tak narodziła się czernina, czyli zupa z domieszką krwi kaczki lub królika oraz kaszanka.
Tradycyjne potrawy zbilansowana dieta
Na początek warto wspomnieć o polskich zupach. Gotowane na mięsnym i jarzynowym wywarze są bogate w składniki odżywcze. Ich główną zaletą jest fakt, że powstają z sezonowych warzyw. Częstym ich elementem są także kiszonki (np. zupa ogórkowa lub kapuśniak) czy warzywa strączkowe (zupa fasolowa, zupa grochowa). Krupnik to z kolei obecność kaszy. Musimy pamiętać by gotowane przez nas zupy, nie były zbyt tłuste. W tym celu używajmy do ich przygotowania wywaru na chudym mieście z kośćmi i warzywami. Unikajmy dodawania dużej ilości śmietany, wędzonki czy boczku. Pierwotnie zupy polskie pozbawione były tych składników.
Wybierajmy mięsa pieczone zamiast smażonych. Faszerowane pieczenie, indycze rolady czy domowy pasztety to lepsza opcja od smażonych na wysokim tłuszczu kotletów schabowych. Dlaczego? Po pierwsze mięso pieczone jest mniej kaloryczne od tego smażonego na patelni. Poza tym duża ilość tłuszczu jest z niego wytapiana, przez co po skończeniu pieczenia łatwo możemy się go pozbyć. Mięsa smażone na patelni, zwłaszcza w panierce takiej właściwości nie posiadają. Jeśli już decydujemy się na smażenie, postawmy na patelnię grillową lub tę wyposażoną w nieprzywierające powłoki. Olej w aerozolu jest lepszą metodą smażenia niż ten w płynie. Kupić go możemy w sklepach ze zdrową żywnością. Tradycyjne potrawy zyskają na tej zmianie, zresztą nie tylko one.
Jeśli chodzi o desery, postawmy na te z niską zawartością tłuszczy. Zamiast pączków czy napoleonki wybierzmy makowiec, placek ze śliwkami czy kutię. Kutia to potrawa polskiej kuchni kresowej. Zawiera ono ziarna maku, odtłuszczoną pszenicę, miód oraz bakalie. Spotykane są wersje z dodatkiem migdałów, czy kawałków kandyzowanej skórki pomarańczy.
Tradycyjne potrawy wartości odżywcze
Tutaj prym wiedzie popularny w naszym kraju chleb na zakwasie. Dlaczego jest taki zdrowy? Zanim odpowiemy sobie na to pytanie, wyjaśnijmy, czym dokładnie jest zakwas. Zakwas to nic innego jak mieszanina wody i mąki, które po upływie określonego czasu i w określonej temperaturze fermentują. W wyniku fermentacji powstaje masa, w skład której wchodzą składniki takie jak dzikie drożdże czy bakterie odpowiedzialne za powstawanie kwasu mlekowego, a także octowego. Jeżeli zdecydujemy się na kupno chleba na zakwasie, a może nawet jego wyrób, zdecydujmy się na mąkę żytnią. Ma ona więcej właściwości od swojej pszennej koleżanki. Do właściwości mąki żytniej zaliczyć możemy obecność alkaloidów, które zapobiegają chorobom serca i obniżają poziom złego cholesterolu we krwi. Zawiera ona duże ilości błonnika i witamin z grupy B. Poza tym występują w niej takie składniki odżywcze jak potas, sód, żelazo czy wapń. Mąka żytnia zawiera mniej glutenu od mąki pszennej.
Wróćmy jednak do chleba na zakwasie 😉 Zawarty w nim kwas mlekowy korzystnie wpływa na nasz układ trawienny. Poza przyspieszeniem metabolizmu i procesu wydalania, oddziałowuje on na mikroflorę jelitową, zwiększając ilość bakterii probiotycznych, chroniących nasz organizm m.in. przed rakiem jelita grubego. W ten sposób wzmacniamy też swoją odporność. I to jest chyba najważniejsze.
Jak pierogi to tylko z pełnoziarnistej mąki pszennej, a najlepiej żytniej lub orkiszowej. Te z prozdrowymi właściwościami to te, w których farsz nie jest ciężkostrawny, a bogaty w składniki odżywcze. Świetnym przykładem są pierogi ze szpinakiem. Dietetycy radzą, by zrezygnować z dodawania do nich tłustego i słonego sera feta. Szpinak zawiera przeciwutleniacze: beta-karoten, luteinę oraz witaminę C. Chroni przed chorobami serca, a także nowotworami. Dobrym pomysłem są też pierogi z pieczoną dynią czy czereśniami. Te ostatnie mają zbawienny wpływ dla naszych stawów i tarczycy. Mimo że w 80% składają się z wody, obfitują w składniki odżywcze takie jak wapń, żelazo czy witamina C.
Tradycyjne potrawy tłuszcze naturalne
Najzdrowsze tłuszcze to te pochodzenia naturalnego. Kluczem jest jednak spożywanie ich w odpowiedniej ilości i proporcjach. Tradycyjne potrawy kuchni polskiej obfitują w tłuszcze pochodzenia naturalnego. Dieta niskotłuszczowa ma wiele minusów. Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego przyswajania wapnia. Ograniczając je, narażamy się na ryzyko osteoporozy. Mięso gotowane jest zdrowsze od smażonego, czy pieczonego. Pisząc o tłuszczach i mięsie nie sposób o wspomnieć o kultowym rosole. Jakie są jego właściwości? Nie trzeba pisać, że wywar z kury bardzo dobrze rozgrzewa i zaspokaja apetyt. Poza tym ma jeszcze jednak szereg innych atutów. Zawiera on duże ilości żelaza, być może dlatego tak doskonale sprawdza się jako pomocnik w walce z syndromem dnia następnego. Istnieją również badania, z których wynika, że rosół obniża ciśnienie tętnicze. Kolagen pochodzący z kurzych nóżek zapobiega zwężaniu tętnic.
Do doprawienia zupy wybierzmy lubczyk lub natkę pietruszki zamiast maggi i soli. Sól niweluje lecznicze właściwości zupy, przynajmniej te związane z ciśnieniem. Złocisty bulion wspomaga także walkę z infekcjami i wspiera układ odpornościowy. Nawilża śluzówki i udrażnia nos. Rosołu powinny unikać jednak osoby z reumatoidalnym zapaleniem stawów, kamicą nerkową oraz dną moczanową. Związki purynowe zawarte w rosole przekształcają się bowiem w kwas mlekowy, a ten nie sprzyja rozwojowi owych chorób.
Jedzenie zup, w tym także rosołu jest w naszym kraju bardzo popularne. Szacuje się, że spożywamy nawet 72 litry mięsnych i warzywnych wywarów rocznie. Robi wrażenie.
Tradycyjne potrawy białko
Białko, którego duże ilości, jeśli chodzi o polskie tradycyjne potrawy, występują m.in. w drobiu ma jedną, bardzo ważną cechę. Mianowicie, jest ono pełnowartościowe, czyli zawiera wszystkie niezbędne naszemu organizmowi aminokwasy egzogenne. Egzogenne tzn. takie, których nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć. Muszą zatem dostarczane być z pożywieniem. Zalicza się do nich między innymi leucyna, walina czy fenyloamina.
Łapcie przepis na kurczaka gotowanego z sosem śmietanowym:
Potrzebujcie:
- kurczak
- włoszczyzna
- kilka ziaren ziela angielskiego
- 3-4 liście laurowe
- 2 łyżki mąki
- 4 łyżki śmietany
- łyżka masła
- koper i szczypiorek
Umytego kurczaka kroimy na cztery części. Gotujemy wraz z warzywami, aż do momentu uzyskania miękkości. Wywar pozostawiamy do zrobienia sosu.
Na patelnię rozgrzaną masłem wkładamy i podsmażamy kurczaka. Przekładamy do rondla, wlewając odrobinę rosołu. Mąkę mieszamy z rosołem, dodajemy śmietanę. Całość wlewamy do rondla z kurczakiem, cały czas delikatnie mieszając. Dodajemy pokrojony koper ze szczypiorkiem. Mieszamy.
Tradycyjne potrawy historia
Po raz pierwszy obyczaje kuchenne Polaków opisał kronikarz Gall Anonim. Jedną z pierwszych opisanych polskich uczt jest ta z okazji postrzyżyn syna Piasta, Siemowita. Postrzyżyny to rytualne obcinanie włosów chłopcom, którzy skończyli 7 lat. Jest to początek panującej aż do 1370 roku dynastii Piastów w naszym kraju. Na ucztę z okazji opisywanych postrzyżyn przygotowano utuczonego prosiaczka. Spożywane mięso zapijano sfermentowanym piwem.
Następna opisana przez słynnego kronikarza uczta to zjazd gnieźnieński, który miał miejsce w 1000 roku. Było to wydarzenie typowo dyplomatyczne. Niemiecki cesarz, Otton III przybył do Polski odwiedzić grób św. Wojciecha. Były to czasy panowania jednego z bardziej znanych polskich królów, Bolesława Chrobrego. Pito miody i piwo, a stoły uginały się od ptactwa. Tak rzecze Gall Anonim i taka jest historia polskiej kuchni. Bogatsi o tę wiedzę być może inaczej spojrzycie na potrawy przygotowywane przez Wasze babcie. Pamiętajcie też, że przez Polskę przebiegały ważne szlaki handlowe. Najprawdopodobniej więc kredensy naszych przodków uginały się od korzennych przypraw.
Jednym z najbardziej nietypowych dań kuchni polskich jest suszony twaróg. Wyrabiany za pomocą drewnianej konstrukcji, przypominającej bocianie gniazdo, opisywany był przez Adama Mickiewicza w „Panu Tadeusza”:
„…Wielka, stara sernica, budowana w kratki
Z belek na krzyż wiązanych, podobna do klatki.
W niej świeciły się białych serów mnogie kopy;
Wkoło zaś wahały się suszące się snopy
Szałwiji, benedykty, kardy, macierzanki”
ZOBACZ TEŻ:
- Meghan Markle. Czy księżna Sussex to nowa Grace Kelly?
- Styl gwiazd – Małgorzata Kożuchowska
- Znani aktorzy PRL, którzy na zawsze pozostaną w naszej pamięci [ZDJĘCIA]
źródła: smaker.pl, culture.pl, poradnikzdrowie.pl, mniammniam.com, kuchnia.wp.pl, zielonyszlak.com.pl, polki.pl
