Wyszukaj w serwisie
Psy Koty Inne zwierzęta Nasze ZOO Głosem eksperta Pozostałe quizy
Swiatzwierzat.pl > Pozostałe > Grzywacz chiński. 20 faktów o tych niezwykłych psach
Redakcja Świat Zwierząt
Redakcja Świat Zwierząt 17.01.2019 11:27

Grzywacz chiński. 20 faktów o tych niezwykłych psach

grzywacz chiński
Fot.instagram.com @nepparinen

Grzywacz chiński to raczej niespotykana na polskich ulicach rasa psa, choć to zaczyna powoli się zmieniać. Egzotyczny wygląd i pogodne usposobienie sprawiają, że coraz więcej miłośników psów zaczyna fascynować się grzywaczem chińskim. Przygotowałyśmy aż dwadzieścia powodów, które przekonają was, że ten orientalny piesek powinien na stałe zagościć w waszych domach (i sercach!).

Ile czworonogów, tyle różnych temperamentów. Grzywacz chiński jest psem, który charakteryzuje się wieloma ciekawymi cechami. To także zwierzę, które posiada bardzo interesującą historię, niecodzienny wygląd i umaszczenie. Jednych zachwyca, innych odrzuca ich osobliwy wygląd. My jednak udowodnimy wam, że to wyjątkowy pies, z którym naprawdę warto się zaprzyjaźnić.

1. Grzywacz chiński: psi arystokrata

Pomimo że nazwa czworonoga powinna sugerować jego pochodzenie, to nie do końca jest tak, że grzywacz chiński jest tylko chiński. W rzeczywistości trudno ustalić jest jego dokładne pochodzenie. Ślady psa można znaleźć nie tylko w Azji, ale i obu Amerykach. Prawdą jest jednak, że w Chinach grzywacz jest znany od bardzo dawna i pamięta czasy cesarskie. Mało tego, przed wiekami nagi czworonóg cieszył się specjalnymi względami. Grzywacz pełnił funkcję psa ”świątynnego”. Mnisi traktowali psa jak wyrocznię — po zadaniu pytania, bacznie obserwowali reakcję psa. Na dworach cesarskich grzywacze mogły liczyć na jeszcze lepsze traktowanie. Były układane na aksamitnych poduszkach, a nawet zakładano im szlachetną biżuterię! Grzywacz chiński był też traktowany jako… rozgrzewający ”okład” na bóle reumatyczne.

Niestety, z tak dobrym traktowaniem mogła spotkać się tylko mniejsza odmiana grzywacza chińskiego. Tą większą po prostu tuczono i jedzono.

Grzywacze chińskie zyskały popularność poza Azją, ponieważ często towarzyszyły marynarzom w rejsach. Po wyjściu na ląd krzyżowały się z innymi psami.

2. Długa droga do rodowodu

Grzywacze chińskie nazywane są także nagusami ze względu na prawie całkowity brak sierści — z wyjątkiem głowy, ogona, łap i uszu. Skąd taki oryginalny wygląd? Współczesne psy tej rasy zostały wyhodowane w Stanach Zjednoczonych, z krzyżówki psa meksykańskiego i peruwiańskiego z miniaturowymi rasami o długiej sierści. Grzywacz chiński został po raz pierwszy zaprezentowany na wystawie psów w Westminster, w 1885 roku. Pierwsze rodowody tej rasy powstały latach 30. ubiegłego wieku. Późniejsze lata przyniosły stopniowo opracowanie wzorca grzywacza chińskiego, powołanie klubu tej rasy, uznanie odmiany pokrytej włosem (powder puff) w końcu rejestrację grzywacza chińskiego i (dopiero w 1991 roku) profesjonalne hodowle.

3. Grzywacz chiński – ”Nagus”

Niepokryta sierścią skóra psa tej rasy nie bez powodu była przed wiekami uznawana za świetny ”okład” rozgrzewający. Skóra grzywacza chińskiego jest ciepła i delikatna w dotyku. Jej kolor zmienia się wraz z porą roku — zimą jest jaśniejsza, latem nabiera ciemniejszego koloru. Wydaje się wam, że psa pozbawionego sierści nie trzeba pielęgnować, bo przecież nie można go wyczesać? Owszem, szczotka może nie będzie naszym narzędziem pierwszej potrzeby, ale delikatna skóra ”nagusa” potrzebuje pielęgnowania specjalnymi kremami. Z racji tego, że rasa jest po części naga (o odmianie powder puff przeczytasz w dalszej części tego artykułu), to inaczej niż inne psy odczuwa różne temperatury. Szybciej może odczuwać zimno. W przypadku słonecznej pogody podobnie jak człowiek, grzywacz chiński narażony jest na poparzenie — powinniśmy więc smarować go kremem z filtrem.

4. Mutacja genetyczna

Brak sierści u grzywacza chińskiego to efekt mutacji genetycznej. Gen, który jest odpowiedzialny za brak sierści, nazywany jest letalnym. Taki gen odpowiada za obumieranie zarodka lub powoduje śmierć szczeniąt zaraz po ich urodzeniu. Dlatego w procesie rozmnażania nigdy nie można łączyć dwóch nagich grzywaczy, zawsze musi występować odmiana z włosem. Wtedy w jednym miocie mogą urodzić się zarówno nagie psy, jak i odmiana powder puff.

5. Jak wygląda grzywacz chiński?

Jak łatwo się domyślić, najbardziej rozpoznawalną cechą psa tej rasy jest oczywiście brak włosów i charakterystyczne ”kępki” sierści na głowie, łapach czy przy ogonie. Nie tylko to jednak decyduje o tym, że pies zalicza się do tej konkretnej rasy. Rasa ta dokładnie opisana przez Międzynarodową Federację Kynologiczną i bierze pod uwagę szereg innych parametrów.

Pies ten zakwalifikowany jest do grupy IX FCI, psów ozdobnych i do towarzystwa. Grzywacz chiński nie podlega próbom pracy. To niewielki pies, który w kłębie osiąga wysokość ok. 27-33 cm. Suki są nieco mniejsze. U bezwłosej odmiany występują też stojące uszy.

Grzywacze mogą mieć dwa typy budowy ciała — krępą, o większej masie ciała lub bardziej delikatną i przez to lżejszą.

Ile waży grzywacz chiński? Grzywacz chiński waży ok. 5-6 kg. Ile żyje grzywacz chiński? Pies ten żyje zwykle ok. 12 lat, ale może przeżyć dłużej.

6. Odmiana powder puff

Długowłosa odmiana grzywacza chińskiego przypomina… nagiego grzywacza, ubranego w białe futro. Włosy tego psa nie uczulają, więc są dobrym rozwiązaniem dla alergików, a w strukturze przypominają włos ludzki. Pies musi być regularnie wyczesywany. Jego ”ubranie” składa się z podszerstka i okrywy włosowej. Psa trzeba relatywnie często kąpać (należy jednak najpierw zapytać o to weterynarza), a przed zabiegami pielęgnacyjnymi zwilżyć włos. Włos tej odmiany grzywacza chińskiego nie ma żadnego zapachu. Występuje w różnych kolorach. Grzywacza chińskiego owłosionego można przystrzyc.

Powder Puff to energiczny pies, który potrzebuje codziennego ruchu. Mimo wszystko nadaje się do mieszkania, bo nie jest też zwierzęciem, któremu potrzebny byłby z tego powodu stały dostęp do ogrodu.

Warto zauważyć, że coraz więcej rodzi się grzywaczy częściowo pokrytych sierścią, ale jeszcze bardziej ”nagich” niż ”długowłosych”.

7. Grzywacz chiński – świetny przyjaciel

Jaki charakter ma grzywacz chiński? Psy tej mało znanej rasy odznaczają się bardzo pogodnym usposobieniem. Świetnie nadają się dla rodzin z dziećmi, które prowadzą ustabilizowany, spokojny tryb życia. Grzywacz chiński nie znosi samotności. Lubi się bawić i bardzo przywiązuje się do swojego właściciela i bardzo te uczucia okazuje. To zresztą mało powiedziane — kocha bezgranicznie. Utratę bliskiego lub drugą rozłąkę pies ten przypłaca ogromnym cierpieniem. Osamotnienie może manifestować np. wyciem.

Grzywacz chiński dobrze czuje się wśród dzieci, jednak najlepiej wśród tych nieco starszych. Maluchy mogą być dla niego zbyt męczące. Warto też jednak wspomnieć, że jako jeden z niewielu ras, grzywacz chiński uznaje autorytet nieco starszych dzieci i wykonuje ich polecenia z takim samym posłuszeństwem i dokładnością, jak w przypadku komend wypowiedzianych przez dorosłych.

Świetnie się adaptuje. Choć na pewno pokocha wspólne wyjście na długi spacer i szaleństwa na wybiegu dla psów, nie oznacza to, że nie potrafi dobrze bawić się też w domu. Dla niego najważniejsze jest, żeby spędzić czas ze swoim właścicielem. Cała reszta jest sprawą drugorzędną.

8. Inteligentny spryciarz

Psy tej rasy odznaczają się nieprzeciętną inteligencją. Szybko uczą się sztuczek, spokojnie mogą brać udział w kursach posłuszeństwa, a nawet zawodach agility, czyli takich, gdzie pies prowadzony komendą głosową pana, pokonuje tor przeszkód. O aportowaniu nie trzeba chyba wspominać. Więcej — raz nauczony sztuczek grzywacz chiński z przyjemnością będzie się nimi popisywał. Pies ten jest skory do nauki i lubi wyzwania, więc zabawę z nim łatwo przekuć w przyjemny trening. To właśnie inteligencja grzywacza chińskiego stoi za jego łagodnym usposobienie i zdolnością do adaptacji. Z drugiej strony pies ten potrafi… zgrabnie manipulować swoimi domownikami, a wręcz ich sobie ustawić! Gdy raz mu się to uda, trudno będzie go tego oduczyć. Dlatego nie warto temu uparciuchowi ustępować, nawet jeśli jesteśmy w nim zakochani po uszy

9. Wrażliwy towarzysz

Grzywacz chiński jest mądry, ale przez to też wrażliwy i delikatny. Łatwo go ”urazić” podniesionym głosem. Surowa tresura grzywacza chińskiego z pewnością nie odniesie efektu, a może uczynić wiele złego w psychice psa. Zwierzę, na które będziemy krzyczeć, nie okazywać uczuć, ”obrażać się” może w konsekwencji stać się nieufne, nerwowe albo wręcz znerwicowane, a w skrajnych przypadkach nawet agresywne, co przecież jest całkowitym zaprzeczeniem natury grzywacza chińskiego. To pies, który staje się swego rodzaju odbiciem domu, w którym mieszka. W głośnym domu nie będzie obawiał się szczekania. Za to w mieszkaniu, np. należącym do starszej osoby, gdzie panuje cisza i spokój, grzywacz będzie typowym ”pieskiem na kolana”. Czworonoga tej rasy zawsze powinniśmy nagradzać za postępy w nauce jakiejś sztuczki czy komendy.

10. Zdystansowany

Grzywacz chiński tak mocno przywiązuje się do swojej rodziny, że na wszelkie osoby spoza najbliższego kręgu, reaguje z nieufnością. To przez to zachowanie niektórzy błędnie uważają grzywacza za psa zbyt dumnego i oszczędnego w uczuciach, co jest nieprawdą. Bardzo ważnym zadaniem ze strony właściciela jest socjalizowanie psa, najlepiej już od szczenięctwa. Inaczej nie powinno się od grzywacza chińskiego oczekiwać, że przebrnie przez to sam.

11. Grzywacz chiński a inne psy

Pies ten jest oczywiście w stanie oswoić się, a nawet dobrze bawić z innym czworonogiem. Trzeba jednak pamiętać, że grzywacz chiński jest zwierzęciem, które nie preferuje zachowań stadnych — jest na to zbyt przywiązany do swojego pana. Najbardziej lubi bawić się z innymi grzywaczami.

12. Co je grzywacz chiński?

Na szczęście pies ten nie ma szczególnych wymagań co do jadłospisu. Jak każdy czworonóg potrzebuje zdrowej i zróżnicowanej diety. Powinno karmić się go podobnie jak inne psy niewielkich rozmiarów. Te zwykle jedzą często, ale dość niewiele. Pod tym względem nie należy więc się obawiać, że wydamy gigantyczne pieniądze na karmę dla naszego ”grzywiastego” pupila.

13. Ile kosztuje grzywacz chiński? Szczenięta

Pies tej egzotycznej rasy kosztuje niemałe pieniądze, choć nie jest to jednak z najdroższych ras. Pamiętajmy, żeby kupować szczeniaki wyłącznie z rodowodem, od sprawdzonych hodowli z odpowiednimi certyfikatami. Za szczeniaka zapłacimy średnio od 1500 do 2500 złotych. Nie jest to bardzo popularna rasa w naszym kraju, niemniej jednak nie powinniśmy mieć problemy ze znalezieniem szczeniaka grzywacza chińskiego.

14. Na co choruje grzywacz chiński?

Jak w przypadku każdej rasy psa, istnieje zestaw chorób, które występują zwłaszcza u grzywaczy chińskich. U psów tych najczęściej obserwowane są choroby oczu. Najczęstsze schorzenia to zwichnięcie soczewki, progresywny zanik siatkówki i jaskra. Te nieduże psy narażone są także schorzenia skóry, alergie i choroby autoimmunologiczne. Dość często występują u nich także problemy związane z uzębieniem. Jak inne niewielkie psy, tak i grzywacz jest niestety predestynowany do zwichnięcia rzepki. Choć schorzenie to nie brzmi groźnie, to zaniedbane może prowadzić nawet do kalectwa. Szybko zauważone i leczone daje jednak dobre rokowanie.

15. Grzywacz chiński — cechy rasowego psa

Napisaliśmy już, czym charakteryzuje się grzywacz chiński, ale poza wysokością w kłębie i wagą, są jeszcze inne parametry. Bardzo charakterystyczne są jego oczy — tak czarne, że prawie nie widać w nich białek. Warto wspomnieć, że w przypadku grzywacza chińskiego dopuszczone są wszystkie kolory i kombinacje włosa. Dojrzałość pies ten osiąga w wieku 1.5-2 roku. Zakwalifikowany jest jako pies towarzyszący… i do celów leczniczych. Jak przygotować grzywacza chińskiego do uczestnictwa w wystawie? ”Nagiego” grzywacza chińskiego należy przystrzyc na pysku i na tułowiu. Z kolei długowłosy pies tej rasy musi być oczywiście wykąpany i wyczesany. Na wystawę zwykle strzyże się go nieco na pysku.

16. Jak strzyc grzywacza chińskiego?

Jeżeli chodzi o strzyżenie grzywacza chińskiego, który jest nagi, to zwykle zabiegi te mają na celu tylko delikatną poprawkę w ramach przygotowania psa do wystawy. Nieco inaczej jest z odmianą owłosioną, która często strzyżona jest na ”nagusa”. Strzyżenie tego typu charakteryzuje się tym, że włosy psa pozostawiane są na jego głowie, łapach i ogonie. Jak zrobić to dobrze? Najlepiej będzie skorzystać z usług specjalisty, kogoś, kto strzyżeniem psów zajmuje się na co dzień.

17. Kolory skóry grzywacza chińskiego

W kontekście psów i ich umaszczenia zwykle mówi się tylko o kolorach ich sierści. W przypadku odmiany nieowłosionej szczególną uwagę zwraca oczywiście skóra. Wiemy już, że opala się podobnie jak u człowieka i potrzebuje ochronnych kremów z filtrem UV. Delikatna skóra grzywacza chińskiego może przybierać różne, piękne kolory. Może być gładka, cętkowana lub cała różowa.

18. Grzywacz chiński — brzydki pies?

Z powodu swojego nieoczywistego wyglądu nieowłosiony chiński grzywacz regularnie nazywany jest jedną z najbrzydszych możliwych ras. Wszystko przez to, że ”w kanonie” zwykle są psy o zachwycającej, lśniącej sierści, najlepiej długiej. Z drugiej strony buldożki francuskie też nie są ”klasycznymi psimi pięknościami”, a jednak grono ich miłośników stale się powiększa. Od jakiegoś czasu nietypowe psy są coraz bardziej zauważane, bo wzbudzają ciekawość, a przy bliższym poznaniu okazuje się, że mają wiele do zaoferowania. Grzywacz chiński o imieniu Rascal zdobył tytuł najbrzydszego psa świata w 2007 roku. Cóż, każdy ma prawo do opinii. Coraz więcej ludzi dostrzega jednak oryginalną urodę nieowłosionego psa tej rasy.

Inaczej jest oczywiście z klasycznie piękną odmianą długowłosą, która wygląda jak ”nagus”, ale odziany w ekskluzywne, białe futro. Powder puff nie wzbudza już żadnych kontrowersji. Wiele osób zapewne nawet nie rozpoznaje w nim ”brzydkiego” nagusa. A przecież nie szata zdobi psa!

19. Grzywacz chiński i podklejanie uszu

To, co różni nagiego osobnika tej rasy od swojego długowłosego kolegi, to nie tylko ”ubranie”. Znaczną różnicę mogą też robić uszy. Otóż u ”nagusa” uszy powinny stać, natomiast powder puff może mieć uszy ”leżące”. Co, jeżeli naszemu bezwłosemu pupilowi uszy odmawiają posłuszeństwa i nie chcą się postawić? Jak stawiać uszy grzywaczowi chińskiemu? Jest na to sposób — podklejanie uszu hipoalergicznym plastrem. Wydaje się dziwne? To dość powszechny sposób, jednak najpierw zapytaj o jego zasadność i sposób wykonania podklejenia hodowcy lub weterynarza. Nie wolno ignorować sytuacji, w której pies zdrapuje sobie plaster lub widocznie mu on przeszkadza. Niektórzy sądzą, że podklejanie nie jest skuteczną metodą na postawienie uszu, inni, że to niemal pewna metoda, która działa w 90% psów. Nie powinno się też masować uszu czworonoga, gdyż to może prowadzić do zniekształceń w obrębie tego organu.

Kolejnym, jeszcze mniej inwazyjnym sposobem na ”postawienie” uszu jest ugotowanie naszemu pupilowi wywaru z kurzych nóżek. Składniki w nim zawarte zauważalnie wzmacniają chrząstkę ucha.

20. ”Nagusy” już nie tak nagie?

Jak już wspominaliśmy w tym artykule powyżej, wśród grzywaczy chińskich, które są formalnie nagie, występuje coraz więcej gatunków częściowo owłosionych. Niektóre źródła podają trzy stopnie owłosienia grzywaczy chińskich, inne — nawet pięć! Pierwszy typ ma całkowicie nagie ciało z rzadkimi włosami na łapach, ogonie i głowie. U drugiego sporadycznie pojawiają się pojedyncze włosy na tułowiu. Zachodzą też na szyję, a na ogonie powstaje coś w rodzaju pióropusza. Trzeci stopień wyróżnia się lekkim owłosieniem na tułowiu, dość gęstą grzywą aż po kłąb i włosami na łapach, rosnącymi do wysokości stawu skokowego. Czwarty stopień — tu włosy są zupełnie gęste na głowie, pysku, ogonie, szyi i łapach, boki i tułów porasta słabsze owłosienie. Piąty stopień — ten ”nagus” już w zasadzie w ogóle go nie przypomina. Porośnięte jest całe ciało psa, jednak głowa, łapy, grzywa i ogon są znacznie gęstsze niż reszta.

Podsumowanie — charakter grzywacza chińskiego

Grzywacz chiński zyskuje coraz większą popularność nie tylko wśród hodowców i wystawców, ale też i zdobywa uznanie zwykłych miłośników psów. Nic w tym dziwnego — pies tej rasy może być kochającym, wiernym i radosnym kompanem. To doskonały czworonóg dla rodziny, ale także niedoświadczonych właścicieli. Z jednej strony będzie on psem posłusznym, łatwym do wytrenowania i niesamowicie przywiązanym do swojego właściciela, z drugiej jego skłonności do podporządkowywania sobie domowników będą dla każdego właściciela sporym wyzwaniem.

Grzywacz chiński to pies, który świetnie nada się do małego mieszkania — pomimo że ma on naturalną potrzebę ruchu, to nie jest ona bardzo wielka. Wystarczy spacer. Czworonóg ten będzie prawdopodobnie świetnym, łagodnym kompanem dla twoich dzieci. Ma on bowiem dość dużą cierpliwość (choć oczywiście wyjątkowo aktywne maluchy mogą go zmęczyć i zdenerwować). Grzywacz wychowany w łagodnym, spokojnym domu dobrze dotrzyma towarzystwa osobie starszej. Ten sympatyczny pupil sam garnie się na kolana!

Podsumowanie — inteligencja grzywacza chińskiego

Tym, co jeszcze zdecydowanie wyróżnia grzywacza chińskiego, jest jego inteligencja. Zwierzak jest w stanie sprawdzić się w kursach posłuszeństwa i agility. Z łatwością przyswoi standardowe komendy. Pamiętaj jednak, że to zwierzę bardzo wrażliwe, które źle znosi podniesiony głos i złość. Może to realnie odbić się na jego zdrowiu. Trening musisz więc poprowadzić metodą nagród i pochwał. Pupil na pewno szybko odwdzięczy ci się szybkimi postępami.

Jeśli już zdecydujesz się na kupno grzywacza chińskiego, nie powinieneś dopuścić do długiej rozłąki z twoim nowym przyjacielem. Wszystko przez to, że grzywacz chiński wyjątkowo źle znosi długie rozstania. Psy te przywiązują się do człowieka bezgranicznie i bardzo cierpią, gdy przyjdzie im zmierzyć się z samotnością.

Rasa ta odznacza się ograniczonym zaufaniem do nieznajomych. Grzywacze niekoniecznie dobrze dogadują się z innymi psami, choć oczywiście jest to jak najbardziej możliwe. Zwierzęta te przywiązują jednak znacznie więcej uwagi do domowników, z którymi mieszkają niż psiego ”stada”. Niezwykle ważne jest, aby grzywacza chińskiego socjalizować.

Podsumowanie — zdrowie grzywacza chińskiego

Choć cena za szczenię jest dość wysoka (1500 do 2500 zł), to samo utrzymanie psa tej rasy nie kosztuje wiele. Jego dieta nie różni się zanadto od jadłospisów innych psów o podobnych gabarytach.

Decydując się na kupno psa, bierzemy pełną odpowiedzialność za jego zdrowie. Tak jak wiele innych ras, grzywacz chiński jest narażony na określone schorzenia. W przypadku tego czworonoga będą to głównie choroby oczu, takie jak np. jaskra i zwichnięcie soczewki. Grzywacze chińskie w sposób szczególny narażone są także na choroby uzębienia, choroby autoimmunologiczne, rozmaite alergie, a także choroby skóry. Dość powszechnym schorzeniem u psa tej rasy jest również zwichnięcie rzepki — problem.

Podsumowanie — wygląd grzywacza chińskiego

Psy opisywanej rasy często nazywane są ”brzydkimi”, choć z drugiej strony ich oryginalny wygląd, dwa typy budowy ciała, dwie odmiany i ich różnorodne umaszczenie sprawiają, że coraz więcej ludzi uważa grzywacze chińskie za piękne stworzenia. Grzywacze chińskie, zarówno te bez owłosienia, jak i odmiana powder puff, często prezentowane są na wystawach psów. Ta druga odmiana często przewrotnie stylizowana jest właśnie na ”nagusa”, czyli strzyżenie polega na usunięciu wszystkich włosów z wyjątkiem głowy, łap i ogona.

Grzywacze chińskie mogą posiadać przeróżne kolory umaszczenia, jednak nie tylko — nagie odmiany mogą mieć także różne kolory skóry: np. całą różową lub pokrytą cętkami. Ich skóra jest bardzo ciepła i delikatna, dlatego grzywacze chińskie nazywa się czasem ”termoforami”. Co więcej, przy nagiej odmianie tej rasy konieczna jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Podobnie jak człowiek, grzywacz chiński w słoneczne dni narażony jest na poparzenie skóry. Aby temu zapobiec, należy smarować skórę psa kremem z filtrem.

ZOBACZ JAK WYGLĄDAJĄ GRZYWACZE CHIŃSKIE:

grzywacz chiński

Grzywacz chiński to nieprzeciętny pies. Cechuje go nie tylko oryginalny wygląd, ale też wyjątkowa inteligencja.

grzywacz chiński

Tak wygląda długowłosa odmiana grzywacza chińskiego – powder puff.

grzywacz chiński

Grzywacze chińskie to psy rodzinne i szybko adaptujące się do sytuacji.

grzywacz chiński

Są niesamowicie przywiązane do człowieka.

grzywacz chiński

Grzywacz chiński nie znosi samotności i trudno przechodzi rozłąkę.

ZOBACZ TEŻ:

  1. Ile żyje chomik? Ta informacja może cię mocno zasmucić
  2. Po co kotu wąsy? Fakty na temat kocich wibrysów
  3. Marki, które NIE testują na zwierzętach. Warto kupować ich produkty